Anders Sunna. 2009. Death Means Nothing for the Colours. Akryla ja máŋgen fotografiijat pláhtta alde. 72 x 122 cm. RiddoDuottarMuseat. SD1014.

Anders Sunna (riegádan 1984) lea davvisámi dáiddár Ruoŧas eret gii lea olahan riikkaidgaskasaš beaggima iežas sosiálalaš ja politihkalaš dáidda bokte. Sunna dáidda sáhttá heivet aktivisttaid dáidda guvlui go ollu su barggut čuoččáldahttet historjjálaš, sosiála ja politihkalaš váttisvuođaid. Death Means Nothing for the Colours lea árra dáiddabargu sus mii garrasit vuostálastá davvi koloniserema, soardima ja sosiála eahperievtti. Su geavaheapmi dološ eurohpalaš goavi sápmelaččaiguin bidjá fuomášumi davviriikka geahččaleami jávkadit sámi kultuvrra rájáid, eatnamiid ja assimilašuvdnapolitihka ásaheami bokte.

Su njuohtan čájeha dálvevárii man gaskal eallu johtá. Guhkkin eret bohtet bohccot duogábeale várii ja hurgalit ovddasguvlui govas, gos ovddemuš boazu lea bissánan guorahallat iežas birra. Dađistaga go eallu ovddasguvlui johtá, de mannet čađa rabas áiddi mas leat čiežanuppelot čáhppes-vilges gova. Čuvges almmis ges golget rukses, ruoná, fiskes ja 15 

alit ivnnit de go varra, mii lea juo goikan. Ivnnit lea bidjun dan láhkai ahte muittuha Sámi leavgga ja čalmmustahttá liinni duolbbasvuođa mii ovttas govvaáiddiin botke dan muđui lunddolaš njuohtama. 

Eanas govat mat leat gárddis gusket njuolga sámi álbmogii, ávnnaslaš kultuvrii, historjjálaš ja ođđaset áiggi bargovugiide ja dáhpáhusaide, gos muhtin govat sáhttet bidjot ain viidábut davviriikkalaš ja eurohpalaš kolonialismma oktavuhtii. Dan sáhttá eanemus oaidnit daid guhtta “giddagas govain” (nummárat 8-10 gurut bealde), ja govas mii čájeha olbmo ildu alde (nummár 13 gurut bealde). 

Nu mo Death Means Nothing for the Colours geavaha historjjálaš govaid, sáhttá muittuhit ja sulastit Áillohačča (Nils Aslak Valkeapää) rámiduvvon poesiija girji, Beaivi, Áhčážan, mas maid lea historjjálaš govat. Beaivi, Áhčážan lea almmuhuvvon 1998 ja soaitá leat dat vuosttas sámi dáiddabargu gos lea váldán maŋás historjjálaš govaid ja geavahan daid fas. Nugo Áillohaš, de lea Sunna maiddái geavahan historjjálaš govaid ja hábme ođđa konteavstta mii fuomáša gos dat lea sihke estehtalaš ja sámi. Áillohaš dahká dán poesiija bokte, ja Sunna ges bidjá govaid njuohtamis duoddarii, nu ahte goappašat oktavuođain lea govaiguin ođđa mearkkašupmi. Sunna njuohtan lea “negatiivvalaš ruovttu boahtin” mii čájeha dan govaid geavaheami bokte, dan dihte go dat govat buktet ruovttoluotta davviriikkalaš kolonialismma fearánii Sápmái fas. Dán láhkai galgá njuohtangovva boktit dávisteami ja váivves dovdduid go dát váldá bajás Sámi historjjáid, muittuid ja vurbbiid. Death Means Nothing for the Colours čájeha muitalusa koloniála ásaiduvvan olbmuin bokte historjjálaš govaiguin mii lea sihke iežat ja buot Sámiid gaskkas juogaduvvon, dan bottas go njuohtan ieš lea Sámiid ceavzima birra, nanusvuođa ja vuostálastima dien historjá vuostá. Geavahit historjjálaš govaid dan lahke čatná vássánáiggi dáhpáhusaid dálááigái ja buktá fearánii min lusa fas.

Esseija čálli Per Asla Sara