Edward Adams. 1851. Koutoküdluk - My First Love. Čáhceivnnit. 18.5 x 13.6 cm. Scott Polar Research Institute. University of Cambridge. Y: 83/11/55. Lobi ođđasit buvttadan.

Muhtin áiggi gaskal 1850 ja geasset 1851, okta nuorra Yup’ik nissonolmmoš eret Taciqas, Alaskas, lei duođas suoládan váimmu muhtun nuorra veahkkekirurgas Englánddas. Edward Adams lei oassi Brihttalaš mearra mátkkis ja son lei báhccan Taciqii orrut dálvvi badjel guokte eará almmáiolbmuin. Daid ollu sárgumiin ja njuohtamiin son joavdái ruovttoluotta, maŋŋil njeallje jagi Árktalašguovllus Enterprise fatnas mielde, lea Koutoküdluha muohtogovva earálágan. Smávva, duolva ja oamis, ovddasta čáhceivnne njuohtan ovtta ollu geavahuvvon biergasa dan sadjái go etnologalaš dieđut. Ii dušše leat gii čohkkái namma govas, muhto maiddái “mu vuosttaš ráhkisvuođa” lea čallon dasa, mii čájeha amatevra dáiddára ráhkesvuođa Koutoküdlukii. 

Erohus eará obba, fiinna sárgumat maid Edward ráhkadii ja rájai eret, lei Koutoküdluk govvá juoga maid son soaitá dávjá geahčadan su guhkes mátkkis davveoarjjabeali mearraruktos. Muhto dat ii leat áidna ártnat maid muohtogovas oaidná. Dat ovála duogáš (12.4 × 9.5cm) rámme nissonolbmo, juoga maid Edward i dábálaččat bargan, ja sulastahttá eará govaid maid soaitá muhtin bearašmiellahtus rámmen. Gárvoduvvon Yup’ik árbevirolaš dálvve biktasii, Koutoküdluk čájeha ráfálašvuođa ja lea veaháš gávvil; su njálbmi sáhttá geažuhit moji. Su vitmadis geahčastaga lea eahpečielggas, soaitá ahte Edward ražai 19 

njuohtat su čalmmii ja ii lean duhtavaš. Su vuovttat lea “hui guhkki ja juhkkojuvvon gasku ... vuolábealde bealji gos okta stuhkka guolga dahje bearralat báttis, & bodnojuvvon čulbmii” nugo Edwarda čilgii Taciq nissonolbmuid dábálaččat iežas journálas (Čallán 8 Skábmamánnu 1850). 

Govva lea eahpedábálaš, ja mii soaitit gávdnat Koutoküdluk nama Edwarda 

iežas journálas, muhto su namma ii leat das. Go buot dieđut mearramátkkis galge addojuvvot Admiralii, de soaitá leat ahte Edwarda čálii journála ođđasit go almmolaččat Englánddas galge lohkat dan, mii soittii sihkut eret gaskavuođa. Duođaid, journálas čujuhuvvo muhtumin boahttevaš dáhpáhusaid dego dat livčče juo dáhpáhuvvan. Dat unna muohtogovva sáhttá álkit leat čihkon, gos hoavddat vurde oažžut journálaid ja sárgumiid. 

Dát dipma, muhto earenoamáš muohtogovva lea dušše bázahus gaskavuođas. Lihkká go Koutoküdluk jotkkii váikkuhit Edwarda, maid oaidná mearkkain, váilevašvuođat ja máhccasan njuohtama alde čájeha man dehálaš govva lei dego fievrridan avdnas. Dát váilevašvuođat dušše nannejit njuohtama fámu, go dat čájeha go muohtogova ráhkadii de lei dušše okta čalbmeravkaleapmi dan gaskavuođas mii jotkkii muittus gos govva mátkošii davveoarjjabealde mearraruktos ja loahpas Englándii. Edward jámii tifus (tyfus) dávddas oanehis áiggi maŋŋá mátki, Sierra Leones loahpageahčin in 1856.

Esseija čálli Eavan O’Dochartaigh 

Referansat

Adams, Edward. 12 October 1850 - 3 July 1851. Journal. Scott Polar Research Institute, Cambridge (MS 11150). 

Loga eambbo

Eavan O’Dochartaigh. 2023. ‘Social Encounters: Portraits of the Yup’ik Women of Taciq, Alaska, 1850–1851’. Interventions, 25(8), 1005–1027. https://doi.org/10.1080/1369801X.2023.2169627